artjournal-ισμός: Γιώργος Φριντζήλας, Μιχάλης Πανάδης

Βρεθήκαμε με τον Μιχάλη Πανάδη και τον Γιώργο Φριτζήλα στο καφέ floral στα Εξάρχεια. Τον Μιχάλη τον γνώριζα και είχαμε συνεργαστεί στο παρελθόν στην παράσταση "Σε αργή κίνηση" της Δανάης Παπουτσή όπου είχα φτιάξει μια θεατρική εγκατάσταση... Τον Γιώργο τον γνώρισα εκείνη την ημέρα. Μιλήσαμε για την παράσταση “Drama Perpetua” που σκηνοθετεί και παίζει ο Γιώργος και συμμετέχει ο Μιχάλης, τη συνεργασία τους, τα σχέδιά τους, την κρίση και το θέατρο...
Η γεύση που μου έμεινε από τον καφέ ήταν η αισιοδοξία αυτών των δύο νέων καλλιτεχνών που μπορούν στις μέρες μας να ονειρεύονται να δημιουργούν και να χαμογελάνε... Ήταν μία γλυκιά γεύση.
Της Μαργαρίτας Πέτροβα

Γιώργο, το “Drama Perpetua” έχει παρουσιαστεί ήδη σε δύο διαφορετικές εκδοχές στο παρελθόν. Αυτή είναι η τρίτη εκδοχή της πρώτης σου σκηνοθετικής απόπειρας. Τι είναι αυτό που σε κάνει να επιστρέφεις στο ίδιο κείμενο με άλλη προσέγγιση;
Το να επανέρχομαι στο ίδιο κείμενο, μελετώντας κάθε φορά μια καινούργια συνθήκη εργασίας και παρουσίασης, ουσιαστικά με φέρνει σε διάλογο με τους παράγοντες χρόνος και τόπος, παράγοντες που έτσι κι αλλιώς ορίζουν τις ζωές μας. Στην πρώτη μου επαφή με τα ημερολόγια του Λαντρύ και της Περπέτουα είχα στο μυαλό μου μια πολύ καθαρή εικόνα της παράστασης που θα προέκυπτε. Ξεκινώντας τις πρόβες, η εικόνα αυτή ανατράπηκε και συνεχίζει να ανατρέπεται πολλές φορές. Μοιάζει να είχαμε έναν πίνακα ζωγραφικής στα χέρια μας, τον οποίο αρχίσαμε να μελετάμε, να σβήνουμε, να ξαναζωγραφίζουμε, να τσαλακώνουμε, να χρωματίζουμε, αποκαλύπτοντας στην πορεία πολλές διαφορετικές πτυχές του.

Πως βίωσες την πρώτη σου σκηνοθετική δουλειά;

Η διαδικασία της σκηνοθεσίας, όπως την κατάλαβα μέσα από αυτή τη δουλειά, είναι διαδικασία επικοινωνίας με τον εαυτό, το βάθος των κειμένων, αλλά και του ανθρώπινου δυναμικού που καλείται να οργανώσει μια παράσταση. Κατάλαβα ότι έπρεπε να εγκαταλείψω την εγκεφαλική αρχική εικόνα που δημιουργήθηκε μόνο από εμένα, και να αφουγκραστούμε όλοι μαζί, οι ηθοποιοί, ο μουσικός, η χορογράφος, η φωτίστρια, η σκηνογράφος, η φωτογράφος, τον κοινό τόπο μέσα μας, στον οποίο αρχίζει να παίρνει μορφή αυτός ο νέος οργανισμός που λέγεται παράσταση. Με αυτή την έννοια, το Drama Perpetua, δεν είναι μια αυστηρά δική μου πρόταση, αλλά η σύγκλιση των προτάσεων επτά ανθρώπων, που αφουγκράστηκαν δύο κείμενα και έναν χώρο και δώσανε μορφή σε κάτι που πριν δεν υπήρχε. Η έκπληξη που δημιουργείται όταν μια εικόνα ξεκινάει από έναν άνθρωπο και ενεργοποιεί έναν δεύτερο και έναν τρίτο και σιγά σιγά μια κοινότητα ανθρώπων, συντονίζεται σε μια συχνότητα που είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα και πλούσια, από την πρώτη αμετακίνητη εικόνα ενός μοναχικού ανθρώπου.

Μιλήστε μου για την υπόθεση του έργου.

Γιώργος: Η παράσταση μιλάει για το ιερό και το βέβηλο που κρύβεται στην ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου, εμπνευσμένη από τα απομνημονεύματα του Ερρίκου Ντεζιρέ Λαντρύ και το ημερολόγιο της Αγίας Περπέτουα. Ο Λαντρύ ήταν ένας κατά συρροή δολοφόνος που έζησε στο Παρίσι των αρχών του εικοστού αιώνα, και καταδικάστηκε σε θάνατο γιατί αποπλάνησε και σκότωσε 12 γαλλίδες. Το τεκμήριο που τον οδήγησε στη θανατική ποινή ήταν το χειρόγραφο ημερολόγιό του που βρέθηκε στη βίλα του στο Καμπέ και στο οποίο κατέγραφε με μεγάλη λεπτομέρεια την πρώτη δολοφονική του πράξη. Ο ίδιος αρνήθηκε μέχρι το τέλος την ενοχή του, ισχυριζόμενος ότι το ημερολόγιο αποτελεί μονάχα μια λογοτεχνική απόπειρα. Το ημερολόγιο της Αγίας Περπέτουα είναι η καταγραφή των τελευταίων ημερών της 23χρονης μάρτυρος που έζησε στην Καρθαγένη το 203 μ.Χ. και πέθανε θηριομαχώντας στη ρωμαϊκή αρένα. Στα κείμενά της συμπυκνώνεται όλη η μεταφυσική εμπειρία του πρώιμου χριστιανισμού. Το έργο Drama Perpetua αποτελεί μια απόπειρα προσέγγισης του χώρου μεταξύ πολιτισμού και ενστίκτου, όπως αυτό εκδηλώνεται μέσα από αντιθετικά ζεύγη δυνάμεων, όπως το καλό και το κακό, ο έρωτας και ο θάνατος, ο ηδονισμός και ο ασκητισμός και όσα άλλα μπορεί να ανιχνεύσει ο θεατής.
Μιχάλης: Η δουλειά αυτή είναι ένας διάλογος των ημερολογίων δύο ιδιαίτερων ιστορικών προσώπων: του Ερρίκου Ντεζιρέ Λαντρύ και της Αγίας Περπέτουα. Ο Λαντρύ, που γεννήθηκε και έζησε στη Γαλλία στις αρχές του εικοστού αιώνα, σαν άλλος Κυανοπώγωνας, εξαπατούσε γυναίκες πουλώντας τους έρωτα και εκμεταλλευόταν τις περιουσίες τους. Κατηγορήθηκε μάλιστα για τη δολοφονία δέκα γυναικών, τα απομεινάρια των οποίων – αφού είχε κάψει τα πτώματά τους – βρέθηκαν θαμμένα στην έπαυλή του. Η Ουιβία Περπέτουα, ήταν πρωτοχριστιανή μάρτυρας που αρνήθηκε την παλαιά θρησκεία, καταδικάστηκε σε θάνατο και θηριομάχησε στη ρωμαϊκή αρένα. Η παράσταση, χρησιμοποιώντας τα κείμενα των προσώπων αυτών και τα δομικά συστατικά του αρσενικού και του θηλυκού ως αρχέτυπα, επιχειρεί να ερευνήσει κάποια κομβικά δίπολα, που από την απαρχή της ιστορίας του ανθρώπινου είδους, διαμορφώνουν το ''φως'' και το ''σκοτάδι'' που κατοικεί σε κάθε ψυχή. Μέσα, λοιπόν, από την πίστη και την προδοσία, τη σάρκα και το πνεύμα, την αλήθεια και το ψέμα, τη σκέψη και την πράξη, τη φαντασία και την πραγματικότητα, τον έρωτα και το θάνατο, το καλό και το κακό, προσπαθεί να ανοίξει έναν αγωγό επικοινωνίας των ακραίων αυτών συνειδησιακών καταστάσεων και να επικοινωνήσει την ανατροπή των δεδομένων και των προλήψεων, που προκύπτουν από τη συνομιλία τους.

Μιχάλη πως είναι η συνεργασία σου με τον Γιώργο;

Ο Γιώργος Φριντζήλας, είναι από μόνος του ένα είδος καλλιτέχνη. Όντας τελείως απαλλαγμένος από μικροαστικά πρότυπα και υστερίες του δυτικού πολιτισμού, έχει κατακτήσει μια ελευθερία και μια γνώση, που τον κάνει να μπορεί να ερευνά τα πεδία της εργασίας του, σχεδόν με μεταφυσικό τρόπο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να καταφέρνει να αναδεικνύει την ουσία, τον καρπό κάθε δημιουργικής στιγμής, ακόμα κι όταν αυτός ο καρπός είναι σχεδόν αόρατος. Και έχει καταφέρει, αυτό να μπορεί να το μεταδώσει και στους συνεργάτες του. Έτσι, η διαδικασία της δημιουργίας της παράστασης μοιάζει με την οργάνωση, την προετοιμασία, την αφοσίωση, το αφούγκρασμα, και τη συγκέντρωση που έχουν τα άγρια ζώα όταν κυνηγούν την τροφή τους.

Μιχάλη ποιοι είναι οι υπόλοιποι συνεργάτες της παράστασης;

Στην παράσταση, εκτός από τον Γιώργο, παίζει η Γεωργία Τσαγκαράκη, την κίνηση έχει επιμεληθεί η Κική Μπάκα, τους φωτισμούς η Μαρία Αθανασοπούλου, τα σκηνικά η Ηλιάννα Σκουλάκη και τις φωτογραφίες η Ρου Ζάνου. Κι εγώ είμαι πολύ χαρούμενος που γνώρισα και συναναστράφηκα όλους αυτούς τους εξαιρετικούς καλλιτέχνες.

Ο χειμώνας είναι ιδιαίτερα γεμάτος με παραστάσεις για σένα Μιχάλη, τον Μάρτιο θα σκηνοθετήσεις στο Βυρσοδεψείο την παράσταση ''Ντήλινγκ'' , που βασίζεται στο έργο του Κολτές '' Στη μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι'' .
Έχεις ξεκινήσει πρόβες με έναν εφηβικό θίασο που θα σκηνοθετήσεις ένα καινούργιο έργο του Φίλιππου Μανδηλαρά για το Εφηβικό Φεστιβάλ Θεάτρου της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών που θα γίνει τον Απρίλιο και έχεις ξεκινήσει πρόβες για τις ''Τραχίνιες'' με τα παιδιά του εργαστηρίου του Baumstrasse / Δρόμος με Δέντρα, σε δική σου σκηνοθεσία που θα ανέβει τον Ιούνιο στο πλαίσιο του Δεύτερου Αττικού Σχολείου Αρχαίου Δράματος υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της Μάρθας Φριντζήλα. 

Πώς μπορείς και συνδυάζεις ταυτόχρονα, διαφορετικά πράγματα...

Το επιδιώκω. Και έχω μέχρι στιγμής την πολύ μεγάλη τύχη, να μπορεί, πιο εύκολα ή πιο δύσκολα, να συμβαίνει. Είναι μια πολύ ευμετάβλητη ανάγκη, που άλλοτε με κάνει να θέλω να παίζω, άλλοτε να θέλω να παρατηρώ απ' έξω κάτι και να το συνδιαμορφώνω, άλλοτε να το συμπληρώνω με νότες. Και επειδή με παράδειγμα το καταλαβαίνω καλύτερα, είναι σαν το σπίτι σου: το σπίτι σου έχει κάποιους χώρους, κάποια σημεία. Επιλέγεις ανάλογα με την εκάστοτε διανοητική και σωματική σου κατάσταση σε ποιο σημείο του θα σταθείς για να υπάρξεις όσο το δυνατόν πιο ελεύθερος. Έτσι όλη αυτή η εμπειρία αποκτά περισσότερο την ποιότητα της εξερεύνησης, που με συγκινεί και με έλκει πολύ βαθιά, και λιγότερο της ''θέσης''. Χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι αναιρείται ή ότι πρέπει να αναιρείται η εξειδίκευση, η σπουδή και η μελέτη, που είναι σωτήρια καύσιμα για κάθε ''μετακόμιση''.

Είσαι ένας νέος ηθοποιός Μιχάλη που ξεκίνησε την καριέρα του την εποχή της κρίσης. Πόσο δύσκολες είναι οι συνθήκες?

Με το θράσος της νεότητας, πιστεύω ότι οι συνθήκες είναι πάντα ιδανικές για το οτιδήποτε. Οι συνθήκες πάντα έχουν φωτεινά και σκοτεινά σημεία. Απλώς, όντας μέσα στο στρόβιλο μιας οποιασδήποτε συνθήκης, είναι σχεδόν ακατόρθωτο να μπορέσεις να θέσεις τον εαυτό σου σε μια απόσταση από αυτήν για να ανοίξεις έναν ισότιμο διάλογο μαζί της, αποδαιμονοποιώντας την. Η συνθήκη δεν είναι ένα ρούχο που φοριέται. Είναι κάτι που όσο μπορεί να σε επηρεάσει, άλλο τόσο μπορείς να το επηρεάσεις κι εσύ. Είναι μια εν δυνάμει συνδιαμόρφωση. Η συνθήκη είναι ένα πλαίσιο. Το περιεχόμενό του είναι διαπραγματεύσιμο, κι ακόμα και το ίδιο το πλαίσιο αν δεν χωράει το περιεχόμενο, μπορεί και να σπάσει. Τις επιλογές και τα αποτελέσματα τα καταγράφει η ιστορία του σύμπαντος και η ιστορία του κάθε πλάσματός του. Οι συνθήκες είναι από τη φύση τους ένας δύστροπος οργανισμός, αφού θέτουν εκ των προτέρων περιορισμούς. Η διαχείριση των περιορισμών, στο μέτρο του δυνατού, καθιστούν τη συνθήκη εύκολη ή δύσκολη. Προσωπικά, λοιπόν, στο λίγο διάστημα που τελείωσα τη σχολή, συνάντησα πολύ όμορφους ανθρώπους, όπου εξαιτίας τους, οι συνθήκες που διαμορφώνουμε μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της συνθήκης ''κρίση'', μου επιτρέπουν να είμαι δημιουργικός, ελεύθερος, και να ζω από τη δουλειά μου.

Πως ανταποκρίνεται το θεατρικό κοινό σήμερα?

Στην Αθήνα υπάρχουν πάρα πολλές παραστάσεις. Πολύ περισσότερες από αυτές που αναλογικά και πληθυσμιακά θα μπορούσε να υποστηρίξει. Ίσως, τελικά, και πολύ περισσότερες από αυτές που ο μέσος άνθρωπος, που το θέατρο δεν είναι η δουλειά του, χρειάζεται. Και το σκέφτομαι αυτό, γιατί καμιά φορά υπάρχει ο κίνδυνος ενός περίεργου και λανθάνοντος ιδρυματισμού στους επαγγελματίες του χώρου, που τους κάνει να υπερεκτιμούν το ρόλο τους στη διαμόρφωση του κοινωνικού γίγνεσθαι. Είναι συγκινητική η ανάγκη όσων ασχολούμαστε με το θέατρο να επικοινωνήσουμε το έργο μας, είναι όμως και πρακτικά αδύνατο όλες αυτές οι παραστάσεις να πάρουν το δρόμο που τους αξίζει. Αν εξαιρέσουμε το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, που είναι καθαρά υποκειμενικό για τον καθένα, η ανταπόκριση καθορίζεται από διάφορους παράγοντες, που συνήθως είναι σοκαριστικά αστάθμητοι και απρόβλεπτοι. Δεν πιστεύω, πάντως, πως η ανταπόκριση του κοινού είναι πάντα δίκαιη για τις παραστάσεις. Τώρα σε σχέση με την ανταπόκριση επί της παράστασης, νομίζω πως ζώντας στην ίδια κοινωνία και ανήκοντας στο ίδιο είδος, ο δημιουργός και ο θεατής διαπραγματεύονται, λίγο πολύ, κοινές αναζητήσεις. Έτσι θα έπρεπε να συμβαίνει τουλάχιστον, κατά τη γνώμη μου, για να είναι γόνιμος ο διάλογος. Χωρίς να εννοώ ότι μια παράσταση πρέπει να είναι εμπορικά επίκαιρη.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΡΙΝΤΖΗΛΑΣ

Γεννήθηκε το 1975. Αποφοίτησε από την δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών και υπήρξε Ιδρυτικό μέλος της ομάδας θεάτρου «Δρόμος με δέντρα» και του θιάσου «Κανιγκούντα».
Έχει συνεργαστεί για το Εθνικό Θέατρο με μεγάλους σκηνοθέτες όπως τη Λυδία Κονιόρδου, τον Στάθη Λιβαθινό, τον Δημήτρη Λιγνάδη, τον Γιώργο Σαχίνη, τη Ρούλα Πατεράκη και τη Μάρθα Φριντζήλα. Έχει συμμετάσχει σε πάνω από 20 παραστάσεις.
Σκηνοθέτησε την παράσταση ''Drama Perpetua'' η οποία έχει παρουσιαστεί το 2012 στο Baumstrasse και στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων και τώρα στο Βρυσάκι.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΝΑΔΗΣ

Γεννήθηκε το 1991 στην Θεσσαλονίκη.
Σπούδασε στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών.
Είναι απόφοιτος του Θεατρικού Εργαστηρίου «Τεχνουργείο» και σπούδασε πιάνο στο Ωδείο Βορείου Ελλάδος.
Έχει συμμετάσχει σε 13 θεατρικές παραστάσεις και στην κινηματογραφική ταινία «Attractive illusion» του Π. Σεβαστίκογλου.
Τώρα συμμετέχει στην παράσταση “Το τρένο”, Σ. Βγενοπούλου, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και στην παράσταση ''Drama Perpetua'' του Γιώργου Φριτζήλα.